Na, Zitto Kabwe (Kiongozi wa Chama Mstaafu)

Ikwiriri, Rufiji

Julai 15, 2025

Wananchi wenzetu wa Tanzania, sisi, viongozi na maafisa wa ACT Wazalendo, tunasimama mbele yenu leo hapa Ikwiriri, Rufiji, kusherehekea mwisho wa sehemu ya kwanza ya ziara yetu ya siku 30 ya Operesheni Maji Maji, ambayo tulianza kwa moyo mmoja tarehe 1 Julai 2025.

Timu yetu, iliyoongozwa na mimi, Zitto Kabwe, imesafiri kupitia Tabora, Katavi, Rukwa, Mbeya, Ruvuma, Selous, Mtwara, na Lindi, huku kiongozi wetu wa chama, Dorothy Semu, na Makamu Mwenyekiti wa Kitaifa, Isihaka Mchinjita, walihitimisha ziara yao huko Kivule, Dar es Salaam jana.

Tukichochewa na Mapambano ya Maji Maji ya 1905–1907, yaliyoongozwa na Kinjikitile Ngwale kutoka Ngarambe, na “Maamuzi ya Busara” ya TANU ya 1958 huko Tabora, tumebeba roho ya upinzani kuamsha nguvu zetu za pamoja kwa ajili ya uchaguzi wa Oktoba 2025. Kupitia Operesheni Maji Maji Oktoba, #LindaKura, tumeweka wazi usaliti wa miaka 60 wa Chama Cha Mapinduzi (CCM) na kuhamasisha kurudisha ahadi ya Taifa letu kupitia uchaguzi huru, wa haki, na wa kuaminika.

Tangu Julai 1, tumesafiri kote Tanzania, tukisikiliza kilio chenu cha maumivu na kushiriki changamoto zenu kupitia hotuba zetu.

Huko Rungwe, tulishirikiana na wakulima wa chai wanaopata TZS 300 tu kwa kilo—10% tu ya bei ya soko la dunia ya TZS 3,200—huku mauzo ya nje yakiporomoka kwa 37% tangu 2019, ikitugharimu dola milioni 181 kila mwaka. Wakulima wa chai wa Kenya wanapata 60% ya bei za kimataifa, wakisafirisha tani 600,000 kwa dola bilioni 1.4, lakini tani 15,000 zetu zinazalisha dola milioni 19 tu. Uzembe wa CCM umefunga viwanda, kupiga marufuku uvunaji, na kuwaacha 85% ya wakulima wetu wadogo wakiwa wamevunjika moyo, licha ya Rungwe, Mufindi, na Njombe kuzalisha 80% ya chai yetu. Wananchi, je, hii ni haki?

Huko Tabora, tulikabili ukweli mgumu wa “Ukanda wa Umaskini”—Tabora, Kigoma, Katavi, Rukwa, Geita, Shinyanga, na Kagera—ambapo milioni 26 wetu wanaishi chini ya TZS 1,600 kwa siku. Licha ya tumbaku ya Tabora kuingiza dola milioni 500 mwaka 2024, theluthi moja ya wakaazi wake wanalangua katika umaskini.

Kilimo, ambacho ni kiini cha maisha ya theluthi mbili ya Watanzania, kinachangia theluthi moja tu ya Pato la Taifa letu. Hii maana yake ni kwamba kipato kidogo kimegawanywa kidogo sana kati ya wengi. Huu ndio mzizi wa fitina wa umasikini wetu, yaani An Anatomy of Poverty!

Huko Inyonga, tulilaani kushindwa kwa CCM kutimiza Ibara ya 9(i) ya Katiba yetu, inayohitaji kupambana na umaskini, bila uwajibikaji wowote kuhusu miradi yao ya mabilioni ya shilingi wanayotangaza kila siku.

Wananchi, je, tunaweza kukubali hili?

Huko Namanyere, Nkasi, tumeweka wazi jeraha la ukatili wa polisi, kutoka mateso ya Enock Mhangwa huko Geita hadi mauaji ya kiholela huko Mtwara. Mashirika kama Idara ya Misitu Tanzania (TFS), Mamlaka ya Usimamizi wa Wanyamapori Tanzania (TAWA), na Usalama wa Taifa, yaliyowezeshwa na marekebisho ya 2023, yanamiliki mamlaka yasiyodhibitiwa, yakivunja Ibara za 13 na 14, zinazohakikisha haki yetu ya kuishi na uhuru dhidi ya mateso.

Huko Mbarali, tulisikia maumivu ya vijiji vitano vilivyonyang’anywa ardhi na Gazeti la Serikali Na. 28/2008, yakiongeza mzozo huko Kasulu, Uvinza, Ngorongoro, na kwingineko. Kwa 50% ya ardhi yetu sasa ikiwa hifadhi za uhifadhi—ikilinganishwa na 12% mwaka 1961—wakulima na wafugaji wanakabiliwa na kuhamishwa, wizi wa mifugo, na jeuri za walinzi, zinazovunja ulinzi wa mali wa Ibara ya 24. Ushindi wetu huko Kapunga, kurudisha kijiji kilichouzwa kwa wawekezaji, unathibitisha upinzani unaweza kushinda, lakini CCM haitoi suluhisho. Wananchi, je, tutalala usingizi?

Huko Songea, tuliimarisha Azimio la Songea la 2007, tukidai udhibiti wa rasilimali zetu za madini. Madini ya chuma ya Mchuchuma na Liganga, tani bilioni 2, na makaa ya mawe tani bilioni 1.2, yanaweza kuingiza dola bilioni 4 kutoka mauzo ya vanadium tu ambayo ni mabaki ya uchimbaji wa chuma, lakini tunanunua chuma cha dola bilioni 1.

Makaa ya mawe ya Ruvuma, yanayosafirishwa na malori 3,000 kila siku, yanazalisha dola milioni 341 lakini yanaacha vumbi na barabara zilizovunjika. Huko Namtumbo, tulikataa ushuru wa mazao usio halali, kama TZS 300 kwa kilo ya ufuta—zaidi ya 10% ya thamani yake, ikivunja kikomo cha 3% cha kisheria. Ufuta, ulioingiza TZS trilioni 2.2 mwaka 2024, unaweza kufikia dola bilioni 2 kwa tani milioni 1 kila mwaka, lakini sera za CCM zinawavunja moyo wakulima wetu.

Huko Namasakata, Tunduru, tulilia uvamizi wa tembo unaoharibu mazao na maisha, kama huko Singida na Kilimanjaro, huku CCM ikitanguliza wanyamapori kuliko watu, ikipuuza amri ya Sheria ya Uhifadhi wa Wanyamapori ya kutoa fidia. Huko Tunduru Kaskazini, tulidai TZS bilioni 14 za fidia kwa ardhi iliyochukuliwa kwa ajili ya laini ya umeme ya Tunduru-Masasi, kama inavyohitajika na Ibara ya 24.

Huko Tandahimba, tulishirikiana na wakulima wa korosho, ambao mavuno yao ya tani 528,000 yaliingiza dola milioni 542 mwaka 2024, lakini wanapokea TZS 800–1,500 kwa kilo dhidi ya ahadi ya TZS 4,000, wakiwa wamebeba mzigo wa ushuru wa 34% na pembejeo zisizotosha. Wananchi, je, hii ni haki kwa wakulima wetu?

Huko Mtwara-Mikindani, tulilaumu kutengwa kwao kutoka kwenye gridi ya taifa licha ya kuwahi kuchangia 65% ya umeme wa Tanzania pamoja na Lindi kutokana na Gesi Asilia. Uwezo wa Mtwara kuwa kitovu cha gesi cha SADC umepotezwa na kushindwa kwa CCM kujenga reli au kuboresha bandari.

Huko Lindi, tumeweka wazi mradi wa LNG wa dola bilioni 42 uliosimama tangu 2014, ambao unaweza kuingiza dola bilioni 5–10 kila mwaka na ajira 15,000, lakini bado umekwama, ukiwaacha mikoa yote miwili bila umeme huku gesi yao ikiwasha Dar es Salaam.

Katika safari yetu yote, tumebaini usaliti wa kina zaidi: dhuluma za uchaguzi zinazodhoofisha demokrasia yetu. Historia ya CCM ya kuiba kura, vitisho, na udanganyifu imenyamazisha sauti zetu, kutoka uchaguzi ulioibiwa hadi kampeni za upinzani zilizokandamizwa. Tume ya Uchaguzi, inayotegemea CCM, imeshindwa kuhakikisha uwazi, ikiruhusu jeuri na udanganyifu kuvuruga uchaguzi wetu. Tunakumbuka maumivu ya uchaguzi wa zamani, ambapo kura zetu ziliibiwa, na waliogombea wetu wakanyanyaswa, kama ilivyonionekana katika kukamatwa kwangu mwenyewe na changamoto za wanachama wa ACT Wazalendo. Hii si demokrasia—ni usaliti wa haki yetu ya kikatiba ya kuchagua viongozi wetu kwa uhuru. Wananchi, je, tutaruhusu sauti zetu ziibiwe tena?

Hapa Rufiji nimeambiwa kuwa ardhi yenu inauzwa kinyemela. Eneo la Bonde la Rufiji lenye uwezo mkubwa wa kulisha mchele bara zima la Afrika linauzwa kwa wageni na matajiri wa ndani bila mpango rasmi wa Serikali. Badala ya Serikali kuwezesha wananchi kwa kuanzisha mradi wa umwagiliaji utakaowapa wao ardhi na kuwaondolea umasikini, wananchi wanaporwa ardhi hiyo. Serikali imeachia matajiri wachukue ardhi yenu ili wafaidike na mradi wa umwagiliaji kutoka maji ya Bwawa la Nyerere.

Dhuluma hizi—unyonyaji wa wakulima wetu, umaskini unaowakandamiza milioni 26, wizi wa ardhi, ukatili wa polisi, miundombinu iliyopuuzwa, na kura zilizoporwa—zinatokana na uzembe wa CCM na kupuuza Katiba yetu. Tunapata nguvu kutoka kwa umoja wa Kinjikitile Ngwale huko Ngarambe, ambapo aliwakusanya makabila tofauti kupambana na ukoloni. Leo, tunapokea roho hiyo ya Maji Maji kupigania haki za kiuchumi, haki za ardhi, heshima ya binadamu, na demokrasia ambapo kura zetu zinahesabika.

Dhamira yetu ni kulinda kura zetu (#LindaKura), kuweka wazi mapungufu ya CCM, na kudai bei za haki, udhibiti wa rasilimali, kurudisha ardhi, marekebisho ya polisi, uwajibikaji wa umaskini, na uchaguzi huru, wa haki, na wa kuaminika.

Tunadai mchakato wa uchaguzi usio na udanganyifu wa CCM, ukiwa na Tume ya Uchaguzi huru, usajili wa wapiga kura wa uwazi, na ulinzi dhidi ya jeuri. Ni kupitia uchaguzi huru, wa haki, na wa kuaminika tu tunaweza kuchagua viongozi watakaotunga sheria za kuwainua wakulima wetu, kutumia rasilimali zetu, kurudisha ardhi zetu, na kuheshimu haki zetu.

Tukisimama hapa Ikwiriri, tunaapa kuungana kote Tanzania, kutoka nyanda za juu za kusini hadi pwani, kukataa usaliti wa miaka 60 wa CCM. Katika Oktoba 2025, tutapiga kura kwa Taifa ambapo wakulima wetu wa chai na korosho wanastawi, rasilimali zetu za madini na gesi zinawafaidi wote, ardhi zetu zinarudishwa, haki zetu zinalindwa, na uchaguzi wetu unaakisi mapenzi yetu ya kweli. Mustakabali ni wetu—OKTOBA, Linda Kura!